Progesteron hormonu İnsan vücudunda bulunan 50’den fazla hormondan biridir. Elbette tüm hormonlar gibi bu hormonun da bazı görevleri bulunuyor. Kandaki kolesterol kullanılarak üretimi gerçekleştirilen bu hormon steroid yapıda olan bir cinsiyet hormonudur. Halk arasında bu hormonun sadece kadınlarda olduğu düşünülse de erkeklerde de bir miktar olduğu biliniyor.
Kadınları gebelik dönemine hazırlayan bu hormon her ay yumurtalıklar tarafından salgılanıyor. Döllenen yumurtanın rahim duvarına yapışmasını ve tutunmasını sağlayan rahim duvarını kalınlaşması bu hormon sayesindedir. Bir anlamda rahim duvarını sağlıklı bir gebelik için hazırlar. Ancak yumurta döllenmez ve gebelik oluşmazsa vücutta salgılanan hormon seviyesi azalır. Bu sayede rahim duvarındaki doku parçalanarak adet kanamasıyla birlikte vücuttan atılır.
Elbette gebelik döneminde de progesteron hormonu çok büyük bir önem taşıyor. Embriyonun rahim zarına tutunması durumunda yumurtalıklar 2 ay boyunca bu hormonu üretiyor. Sonrasında ise hormon üretimini plasenta yani halk arasındaki adıyla bebeğin eşi üstleniyor. Bu hormonun yüksek olmasının gebeliği engelleyip engellemediği ya da test sonuçlarında normal değerlerin kaç olduğu gibi konulara da değineceğiz. Ancak öncesinde progesteronun yüksekliği durumunda ortaya çıkan belirtileri gözden geçirelim.
Öncelikle gebelik döneminin ilk 3 ayında progesteron hormonu seviyesinin hızla yükseldiğini belirtelim. Elbette bu yükseliş, hamile kadınlarda bazı şikayetlerin ortaya çıkmasına da yol açabiliyor. Bu hormonun yükselmesi durumunda ortaya çıkan belirtileri ise şu şekilde sıralamak mümkündür:
Bu belirtilerin bazıları daha yoğun hissedilirken bazıları daha hafif oranda hissedilebilir. Belirtilerin tamamının ortaya çıkmaması da mümkündür. Semptomların kişiden kişiye değişiklik gösterebileceğini söyleyebiliriz.
Genellikle progesteron hormonu yükselmesi kendiliğinden olmaz. Eksik olması durumunda ise bu hormonu içeren bazı ilaçların hastaya reçete edilmesi gerekir. Kimi zaman çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde de bu hormonun takviye olarak verilmesi söz konusu olabiliyor. Bu ilaçların herkes tarafından kullanılamadığını belirtmek gerekiyor. Çeşitli sağlık sorunları olan kişilerde bu ilaçların kullanımı risklidir. Bu sağlık sorunlarına şu örnekleri verebiliriz:
Yukarıda sıralanan sağlık sorunlarına sahip olanların mutlaka doktoruna bilgi vermesi gerekir.
Elbette progesteron hormonu bazı yan etkilere sahip olabiliyor. Bu yan etkiler kimi zaman hafif kimi zaman da daha şiddetli bir şekilde ortaya çıkabiliyor. Hafif ve aynı zamanda geçici olan yan etkilere şu örnekler verilebilir:
Ender durumlarda bu hormonun daha ciddi olarak değerlendirilebilecek yan etkileri de olabiliyor. Bu yan etkilerden herhangi birinin ortaya çıkması durumunda hiçbir şekilde zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulması gerektiğini belirtmeliyiz.
Kadınlarda progesteron hormonu yetersiz olduğunda rahim duvarında ideal oranda kalınlaşma meydana gelmez. Her ne kadar döllenmenin meydana gelmesi mümkün olsa da embriyonun rahme tutunması mümkün olmaz. Dolayısıyla sağlıklı bir gebelik elde edilmesinden söz edemeyiz. Gebelik meydana gelmiş olsa da düşük ve kanama gibi oldukça önemli risklerin söz konusu olacağını belirtmek gerekiyor. Hamile olmayan kadınlarda bu hormonun düşük olması durumunda şu belirtiler ortaya çıkar:
Bu hormonun üreme sistemi ile çok yakından ilgisi bulunuyor. Hamilelik oluşması için progesteron hormonu seviyesinin normal düzeyde olması önem taşıyor. İdeal seviyeden daha düşük olması gebeliği önlemez ancak düşük ya da erken doğum gibi son derece önemli riskleri beraberinde getirdiğini unutmamak gerekir. Yüksek olması da gebeliği kimi zaman önleyebiliyor. Bu nedenle kısırlık tanısı konmadan önce mutlaka kişinin bu hormon seviyesine de bakılması gerekiyor.
Hastadan az miktarda kan numunesi alınması progesteron hormonu seviyesinin ölçülmesi yani testin yapılması için yeterli olur. Bu işlem hasta açısından sadece kan vermekle sınırlı olduğundan zorlayıcı bir test olmadığını söyleyebiliriz. Laboratuvardaki yoğunluğa bağlı olarak test sonucu birkaç gün içerisinde çıkabilir. Böylelikle hormon seviyesinin normal referans aralığında olup olmadığı da belirlenir. Aç ya da tok karnına kan numunesi verilebiliyor. Kan vermek için mutlaka sabah saatlerinde aç karnına olmak gerekmez.
Kadınlarda progesteron hormonu seviyesi üreme sisteminin sağlıklı olmasıyla da yakından ilgilidir. Bu nedenle hormon seviyesinin kaç olması gerektiği sıklıkla merak ediliyor. Özellikle üreme sistemiyle ilgili çeşitli sorunlar yaşayan kadınlar için bu konu daha fazla önem taşıyabiliyor. Sağlıklı bir gebelik elde edilebilmesi için bu hormon seviyesinin belirli bir düzeyde olması gerekiyor. Yapılan progesteron testinde normal değerlerin şu şekilde olması beklenir:
Yapılan testte değerlerin normal referans aralığında olmaması durumunda nedenini araştırılmasında fayda olacaktır.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
