Gebelikte protein eksikliği üzerinde titizlikle durulması gereken konulardan biridir. Çünkü anne karnındaki bebekler bu durumdan ciddi düzeyde olumsuz yönde etkilenebiliyor. Bebeklerin sağlıklı bir şekilde gelişimini sürdürebilmeleri için protein ihtiyaçlarının eksiksiz bir şekilde karşılanması gerekir. Bebekler bu ihtiyaçlarını annenin vücudundan karşılar ve dolayısıyla proteinin eksik olması da ciddi sonuçlar doğurabilir.
Hamilelik döneminde yeterli protein alınması, yeni hücre yapımını ve aynı zamanda sağlıklı kan yapımını da destekler. Protein alımının yetersiz olması durumunda ise sadece anne adayları değil bebekler de bu durumdan olumsuz yönde etkilenir. Özellikle gebelikte protein eksikliği kaynaklı olarak ölü doğumların meydana gelebildiğini ya da doğum defekti sorunlarının ortaya çıkabildiğini belirtmek gerekiyor.
Bebeklerin anne karnındaki gelişimleriyle ilgili de ciddi sorunlar yaşanabiliyor. Bu gibi durumları önlemek için tüm gebeliklerde yeterli düzeyde protein alımına da dikkat edilmelidir. Hamilelikte total proteinin kaç olması gerektiği ya da hangi gıdalarda protein olduğu gibi konuları da ele alacağız. Öncesinde protein eksikliği durumunda vücutta ne gibi değişimlerin olduğundan söz edelim.
Vücut gebelikte protein eksikliği durumunda bazı belirtiler gösterir. Bu belirtiler oldukça nettir ve dolayısıyla anne adayları tarafından da rahatlıkla fark edilebilir. Proteinin yetersiz olmasından vücudun hangi bölgelerinin etkilendiğini şu şekilde sıralayabiliriz:
Yetersiz proteinin en net göstergelerinden biri deri altında sıvı birikmesi oluyor. Anne adayları ödemi genellikle gebeliğe bağlar ancak nedeni protein eksikliği olabilir. Ödem çoğunlukla ayak bilekleri, ayaklar ve bacaklarda gözlemlenir.
Vücudun temel savunma sistemi olan bağışıklık sistemi de protein alımından olumsuz yönde etkileniyor. Bağışıklık sisteminin zayıflaması ise anne adayının hastalıklara ya da alerjilere açık hale gelmesine neden olur. Bu durum anne adayı ile beraber bebekleri de olumsuz etkiler.
Proteinin az alınması kas kaybını beraberinde getirir. Bu duruma kilo kaybı da eşlik eder. Anne adaylarının özellikle kol ve bacaklarında kas kaybı meydana geldiğini söyleyebiliriz. Bu durumda çoğunlukla karın bölgesi şiş olur ancak kol ve bacaklar zayıftır.
Saç kaybının ve saç tellerindeki incelmenin temel sorumlusu da protein eksikliğidir. Hızlı bir şekilde saç kaybı meydana geliyorsa anne adayının beslenme düzenini yeniden gözden geçirmesinde fayda olacaktır.
Tırnaklarda çoğunlukla beyaz renkte olan paralel çizgilerin oluşması da protein eksikliğinin göstergelerinden biridir.
Yetersiz protein alımı durumunda anne adaylarının ten renginde de solma meydana gelir. Ayrıca güneşten çok çabuk etkilenen bir cilt yapısı ortaya çıkar.
Cildin aşırı düzeyde kuruması ve buna bağlı olarak cilt döküntülerinin başlaması da gebelikte protein eksikliği belirtilerinden biridir.
Bilindiği gibi proteinlerin temel yapı taşı amino asitlerdir. Amino asitler ise yaraların hızlı iyileşmesinde en belirleyici faktördür. Protein eksikliğinin olması durumunda yaralar çok yavaş iyileşir. Küçük cilt kesiklerinin iyileşmesi bile günlerce sürebilir.
Uyku problemleri de belirtiler arasında yer alıyor. Yetersiz protein alımı durumunda uykuya dalmakta güçlük çekme ya da derin ve kaliteli uyuyamama gibi sorunlar yaşanır.
Anne adaylarının kendini yorgun hissetmesi, sürekli olarak hafif ya da şiddetli baş ağrıları yaşaması da hamilelik döneminde alınan proteinin yetersiz olmasından kaynaklanabilir.
Tüm anne adaylarının gebelikte protein eksikliği sorunu ile karşılaşmaması için günlük olarak 80 gram protein alması gerekiyor. Protein miktarının azalması durumunda yukarıda sıraladığımız belirtiler ortaya çıkabilir. Bu arada alınan proteinin kalitesinin de son derece önemli olduğunu göz ardı etmemelisiniz. Bu noktada biyo yararlılıktan da söz etmek gerekiyor. Protein, bitkisel ve hayvansal gıdalarda bulunuyor. Bitkisel gıdalarda olan protein biyo yararlılık bakımından daha düşük oranlar sunar.
Bu nedenle anne adaylarının vejetaryen olması durumunda günlük olarak 100 gram protein almasında fayda olacaktır. İkiz ya da üçüz gebeliklerde vücudun ihtiyaç duyduğu protein miktarının daha yüksek olacağını da unutmamalısınız. Bu durumda günlük olarak daha fazla oranda protein alınmalıdır. Oran konusunda gebelik takibini yapan doktorunuza da danışabilirsiniz.
Protein kaçağı gebelikte protein eksikliği kadar önemli bir durumdur. Son araştırmalara göre hamileliklerin her 12’sinden 1’inde bu problem yaşanıyor. Protein kaçağından kuşkusuz anne adayları kadar bebekler de ciddi seviyede olumsuz etkileniyor. Protein kaçağının neden olabileceği sorunlar şöyledir:
Elbette bu sorunlara yenileri de eklenebilir. Protein kaçağının neden meydana geldiği de merak ediliyor. Bu durumda hamilelik döneminde komplikasyon olarak ortaya çıkabildiğini söyleyebiliriz. Bazı durumlar ise bu komplikasyonun ortaya çıkma riskini artırıyor. Bu durumlara şu örnekleri verebiliriz:
Bu durumlardan herhangi birinin olması riskin artması anlamına geliyor. Ancak gebelikte mutlaka protein kaçağı olacağı anlamına da gelmez. Sadece mevcut riski artırdığını söyleyebiliriz.
Anne adayları gebelikte protein eksikliği yaşamamak için hangi gıdalarda protein olduğunu da öğrenmelidir. Bitkisel protein içeren gıdalar şöyledir:
Bitkisel kaynaklı protein için de bu gıdalar tüketilebilir:
Hayvansal protein içeren gıdalara da şu örnekleri verebiliriz:
Elbette bu gıdalarda bulunan protein miktarı farklı olabiliyor. Özellikle her gün 1 adet yumurta tüketimi gebelikte protein eksikliği yaşamamak için önem taşıyor. Çünkü yumurtada bulunan proteinin % 95 gibi yüksek bir oranı vücut tarafından depolanabiliyor.
Anne adayları hamilelikte protein eksikliği nelere yol açar konusunda da bilgi almak isteyebiliyor. Bu durumun yol açabileceği sorunlara değindik. Sadece anne adaylarını değil, bebekleri de etkiliyor olması, gebelikte protein eksikliği konusunun ne denli mühim olduğunu net bir şekilde ortaya koyabiliyor. Ancak beslenme düzenine dikkat edilmesi ve yüksek protein içerikli gıdaların tüketilmesi durumunda bu sorunun yaşanmasının da önüne geçilebilir. Ayrıca şu hususlara da dikkat edilmelidir:
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
