Mastit çoğunlukla kadınlarda emzirme döneminde meydana gelen ve memede kızarıklık, ağrı gibi semptomlara neden olan bir rahatsızlıktır. Temelinde iltihaplanma bulunan hastalığa genellikle enfeksiyon da eşlik eder. Bu hastalığın sadece emziren annelerde görüldüğü düşünülse emzirme dışı mastit problemi de olabilir. Emzirmeyen kadınlarda hatta erkeklerde de bu hastalığın görülebildiğini belirtelim. Bu rahatsızlığın risk faktörlerini, tedavisini ve nedenlerini de açıklayacağız. Ancak öncesinde ne gibi belirtiler ile kendini gösterdiğini ele alalım.
Her hastada mastit durumunda aynı belirtiler görülmeyebilir. Bazı hastalarda sadece ağrı yaşanırken bazılarında ağrıya daha farklı şikayetler de eşlik edebiliyor. Yaygın şekilde görülen belirtileri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
Genellikle ateş ya da kaşıntı gibi belirtiler hastalar tarafından çok ciddiye alınmıyor. Ancak meme ucunda yara olması, kızarıklık oluşması ve ağrı gibi belirtiler hastaları daha fazla rahatsız edebiliyor. Elbette belirtiler ortaya çıktığında mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Öncelikle mastit hastalığını anlamak için meme yapısı hakkında da bilgi sahibi olmak gerekiyor. Meme yapısında süt üretimi işlevine sahip olan meme bezleri ve kanallar bulunur. Bu kanallar sütün meme ucuna taşınmasını sağlar. Süt kanalları çeşitli nedenlere bağlı olarak tıkanabilir ve bu da söz konusu hastalığın nedenlerinden biridir. Süt kanallarının tıkanmasından en yaygın neden ise emzirme sonrasında sütün tamamen boşalmamasıdır. Kanalda kalan süt zamanla tıkanmaya yol açar ve bu da kısa zamanda enfeksiyona sebebiyet verir.
Bir diğer mastit nedeni de meme ucundaki çatlak nedeniyle bakterilerin meme içi dokusuna ulaşmasıdır. Bu unsur aynı zamanda emzirme dışı mastit nedeni olarak da karşımıza çıkıyor. Ciltte bulunan bakteriler meme dokusunda küçük bir çatlak olsa bile kısa zamanda iç dokulara ulaşabilir. Bu da enfeksiyon için yeterli bir nedendir. Bu iki unsur, söz konusu hastalığın tüm dünya genelinde en yaygın nedenleri olarak karşımıza çıkıyor. Bunun dışında aşağıdaki unsurların da bu hastalığa yol açtığını belirtebiliriz:
Pek çok hastalıklar çeşitli unsurlar tek başına hastalığın nedeni olmaz. Ancak tetikleyici bir rol üstlenir. Bu durum mastit rahatsızlığında da geçerlidir. Bu hastalığın risk faktörlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
Yukarıda sıralanan unsurlardan büyük bölümü özellikle emzirme döneminde kolaylıkla bu hastalığın gelişmesine neden oluyor. Dolayısıyla emzirme döneminde olan annelerin meme bakımına ve meme ucunda çatlak ya da yara oluşmamasına büyük önem vermesi gerekir.
Elbette mastit tanısı konmadan önce hastanın öyküsünün mutlaka alınması gerekir. Çünkü bu hastalıkta hastanın öyküsü çok önemlidir. Şikayetlerin neler olduğu ve ne zaman bu şikayetlerin başladığı, arttığı gibi unsurların hastanın öyküsü yoluyla belirlenmesi gerekir. Aynı zamanda şikayetlerin artmasını ya da azalmasını sağlayan faktörlerin belirlenmesinde de fayda olacaktır. Bununla birlikte memedeki değişimlerin tespit edilebilmesi için muayene yapılması da gerekir.
Emzirme döneminde mastit şüphesi olması durumunda ise anne sütünden kültür yapılması gerekebilir. Böylelikle söz konusu hastalığa neden olan bakterilerin tespit edilmesi mümkün hale gelir. Bu arada kimi zaman ultrason ve mamografi çekilmesi de istenebilir. Bunun nedeni ise ender görülen bir meme kanseri türünde de benzer belirtilerin ortaya çıkıyor olmasıdır. İnflamatuar meme kanserinde memede kızarıklık ve şişme gibi semptomlar ortaya çıkabiliyor.
Dolayısıyla bu kanserin şayet mevcutsa erken dönemde tanı konması için söz konusu tetskik ve görüntülemenin de yapılması gerekiyor. Ayrıca tanı konmasının ardından tedavinin yapılmasına karşın bazı hastalarda semptomlar düzelmiyor. Bu durumda meme kanseri şüphesi artığından mutlaka hastaya biyopsi de yapılması gerekir. Tüm bu muayene ve tetkiklerin ardından tanı konabilir. Elbette erken tanı, tedavi başarısını da etkiler ve bu nedenle olası en erken dönemde doktora başvurmak çok önemlidir.
Enfeksiyon tespit edilen hastalara mastit tedavisi için antibiyotik ilaç reçete edilir. Antibiyotik ilaçları doktorun belirttiği süre boyunca düzenli olarak kullanmak çok önemlidir. Bu sayede hastalığın tekrarlama riski de azalır. Hastaların büyük bölümü ağrı olmasından şikayet eder. Bu nedenle hastaya ağrı kesici ilaçlar da reçete edilir. Bu rahatsızlık özellikle enfeksiyon geliştiğinde kendiliğinden düzelmez. Hatta tedavi olunmaması durumunda enfeksiyonun yayılması riski de ortaya çıkar. Dolayısıyla mutlaka mastit tedavisi için doktora başvurulmalıdır.
Annelerin mastit hastalığı ile ilgili en çok merak ettiği unsur emzirmeye devam edip etmemek oluyor. Elbette anneler emzirmeye devam etmelidir. Emzirmenin kesilmesi durumunda annenin şikayetleri çok daha fazla artabilir. Bu nedenle mutlaka düzenli olarak süt akışının devam etmesi gerekiyor. Bunun için de annenin emzirmeye devam etmesi lazım.
Bu sayede enfeksiyonun temizlenmesi çok daha hızlı olur. Hastalık nedeniyle meme başı şişmiş olabilir ve bebek meme başını bulmakta zorlanabilir. Bunun önlemek için meme başını hafif sıkarak az miktarda süt çıkması sağlanabilir. Bu sayede bebeğin meme başını bulması ve tam olarak kavraması daha kolay olur.
Annelerin bu dönemde nelere dikkat etmesi gerektiği konusunda kısa bir liste aktarabiliriz:
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
