Vajinal mantar enfeksiyonu bakire olan kadınlarda da görülebilir. Vajina ve vulva dokularında kaşıntı, tahriş gibi çeşitli şikayetlere de neden olabilen bu enfeksiyon toplumda yaygın görülen rahatsızlıklardan biridir.
Vajina bölgesinin nemli bir yapıya sahip olması, mantar hücrelerinin hızla çoğalmasına neden olur. Tedaviye geç kalınması durumunda mantar enfeksiyonu ilerleyebilir ve daha geniş bir alanı etkisi altına alabilir.
Toplumda mantar enfeksiyonunun sadece cinsel yolla bulaştığı düşünülür. Oysa cinsel ilişki yaşamayan kadınlarda yani bakire olanlarda da vajinal mantar olabilir. Son araştırmalar, her 4 kadından 3’ünün hayatının bir döneminde mantar enfeksiyonu yaşadığını ortaya koyuyor. Mantar enfeksiyonun tekrarlama olasılıkları da yüksektir. İlaç ile tedavisi yapılsa dahi bir süre sonrasında yeniden görülebilir. Bu durumda tedavinin de tekrarlanmasına ihtiyaç olur.
Vajina, flora olarak adlandırılan doğal bariyer tarafından korunur. Laktobasiller bu doğal bariyeri koruyuculuğunda etkin bir maddedir. Vajende üreyerek zararlı bakterilerden ve mikroplardan vajinayı koruyan laktobasillerin herhangi bir nedenle azalması söz konusu olabilir. Bu durumda vajen enfeksiyonları da daha sık görülür.
Bakirelerde vajinal mantar nedenleri şunlar olabilir;
Mantar enfeksiyonunun gelişmesi durumunda ortaya çıkan belirtiler arasında en tipik olanı kaşıntıdır. Dokulardaki kaşıntı zaman zaman artabilir ve daha geniş alanlara yayılabilir. Bakirelerde vajinal mantar belirtileri şunlardır;
Mantar enfeksiyonu her kadında anormal akıntı sorununa yol açmaz. Sadece kaşıntı ve yanma gibi belirtiler yaşandığında da mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulmalıdır.
Bakirelerde vajinal mantar tanısı konması için bazı tetkiklerin yapılması gerekir. Tıbbi pamuklu çubuk ile vajinal akıntıdan az miktarda örnek alınması, gerekli tetkikin yapılması için yeterli olur. Bu numune laboratuvara gönderilir ve hastada şikayetlere neden olan etken mikroorganizmanın hangisi olduğu tespit edilir.
Test sonucunun ne zaman çıkacağı laboratuvardaki yoğunluğa bağlı olarak değişebilir ancak genellikle birkaç günde tetkik neticesi alınır. Bakirelerde vajinal ultrason muayenesi yapılmaz ve bu nedenle hymen dokusunun yani kızlık zarının zarar görmesi de söz konusu olmaz. Ultrason görüntülemesi karın bölgesinden yapılır. Jinekolojik muayenenin kızlık zarına zarar vermesi engellenmiş olur.
Vajinal mantar enfeksiyonu için yapılan muayenede dış genital bölgenin de incelenmesi gerekir. Dış dudaklarda sert bir dokunun olup olmadığı, kitle mevcudiyeti araştırılır. Vajinal akıntının renginin, şişlik olup olmadığının ya da vajina çevresinde kızarıklık olup olmadığının da dış genital bölge incelemesinde araştırılması gerekir. Vajinal mantar enfeksiyonlarının tanısında muayene sonuçları da önemlidir.
Vajinal mantar enfeksiyonlarında tedavi ilaç kullanımı şeklinde olur. İlaç ise vajinal fitil formunda olabildiği gibi hap şeklinde de olabilir.
Bakire olanlara vajinal fitil reçete edilmez. Hap şeklinde olan ilaçların kullanımı ile tedavinin yapılması tercih edilir. Vajina bölgesine yani mantarın etkin olduğu bölgeye sürülmesi için krem de önerilebilir.
Vajinal mantar enfeksiyonu tedavisi kısa zamanda etkisini gösteren tedavilerden biridir. Hastaların özellikle kaşıntı ya da yanma gibi şikayetleri kısa zamanda azalmaya başlar ve sonrasında ortadan kalkar. Tedavi süresi sadece 2 hafta olabileceği gibi 6 aya kadar uzayabilir.
Antifungal ilaçlar ise enfeksiyonun etkinliğine ve hastanın durumuna bağlı olarak iki ya da üç doz şeklinde reçete edilebilir. Bazı mantar türleri antifugal ilaçlara karşı oldukça dirençlidir. Ender de olsa böyle bir tablo ortaya çıktığında daha farklı tedavi seçeneklerine yönelmek gerekir. Bu tedavi seçenekleri de kızlık zarına zarar vermez. Bakireler ve ailelerinin bu konuda endişe etmesi gerekmez.
Eğer tedavi, hastanın şikayetlerini ortadan kaldırmazsa ya da tedaviden sonraki 2 ay içerisinde enfeksiyon nüksederse doktora derhal başvurulmalıdır. Böylece doktorun tedaviyi ilerletmesi sağlanabilir. Tedavinin olası en kısa süre içerisinde etki etmeye başlaması için ilaçların ve eğer önerildiyse merhemlerin düzenli bir şekilde kullanılması gerekir.
Her hastada veya bakirelerde vajinal mantar enfeksiyonunun kendiliğinden geçmesi mümkün olmayabilir. Güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olunması, bu sorunun yanıtına belirleyici unsurlardan biridir. Herhangi bir nedenle bağışıklık sisteminin zayıflamış olması durumunda vajinal mantarın kendi kendine geçmesi pek olası değildir.
Mutlaka tedavi seçeneklerinden faydalanılması gerekir. Aksi halde hastanın şikayetleri artar ve günlük hayatı da etkileyecek düzeye gelebilir. Mantar, vajinal bölgede hızla üreyebiliyor ve daha geniş doku alanlarına yayılması da söz konusu olabilir. Tüm bunlar göz önünde bulundurulmalı ve mantar enfeksiyonunun kendi kendine geçmesini beklemek yerine bir hekime başvurulmalıdır.
Tedavi edilen vajinal mantar enfeksiyonunun tekrarlamasını engellemek için bazı unsurlara dikkat edilmelidir. İç çamaşırı seçimi vajina sağlığını doğrudan etkileyebiliyor.
Sentetik kumaşlardan üretilen iç giyim ürünleri yerine pamuklu kumaşlardan üretilen ve cildin hava almasını sağlayan iç giyim ürünlerini tercih etmek gerekir. Vücudu sıkan, aşırı dar iç çamaşırları kullanmak, mantar enfeksiyonunun kısa zamanda tekrarlamasına neden olabilir.
Ped, tampon gibi ürünler sıklık değiştirilmelidir. Parfümlü olan ürünler tercih edilmemelidir. Kalitesiz ya da parfüm içeren vajinal kozmetik ürünlerin kullanımı vajina florasına zarar verebiliyor. Bu ürünlerin kullanımından da uzak durmak gerekir.
Vajinal duş yaparken aşırı sıcak su kullanılmamalıdır. Aşırı sıcak su da vajinal floraya zarar verebilir. Spor kıyafetleri ya da mayo gibi ürünlerin uzun süreli olarak kullanılmaması da dikkat edilmesi gereken hususlar arasında yer alıyor.
Op. Dr. Barış KorkmazKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
